Eurovision’da Puanlar Kaliteye Değil!

tarihinde yayınlandıAnalizler içinde yayınlandı

Eurovision Şarkı Yarışması, Avrupa Yayın Birliği (EBU)’nin her yıl Avrupa ülkeleri arasında düzenlediği dünyanın en ünlü ve uzun soluklu şarkı yarışması. İlki 1956’da yapılan Eurovision şarkı yarışmasının bu yıl 52’ncisi, Finlandiya’nın başkenti Helsinki’de gerçekleşecek. Bu sene katılımın fazla olması nedeniyle de 10 Mayıs’ta yarı final, 12 Mayıs’ta ise final olarak gerçekleştirilecek.

Eurovision’ın genel istatistiklerine bakarsak bugüne değin en fazla birinciliği İrlanda’nın aldığını görüyoruz. İrlanda 7 kez birinci olarak yarışmaya en çok ev sahipliği yapan ülke oldu. EBU’nun tahminine göre Eurovision, her yıl ortalama 400 ile 600 milyon izleyici tarafından izlenmekte ve bu sayı her yıl giderek artmakta. Ülkemizde de Eurovision bir milli mesele olarak görülüp her yıl Eurovision’a gönderilecek şarkı hakkında tartışmalara neden olmakta… Ancak bu sadece Türkiye’ye has bir özellik değil. Bu yıl da Sırbistan-Karadağ ve Ukrayna kendilerini “temsil edecek şarkıcı” krizi yaşarken, İsrail’in şarkısı da siyasi içerikli bulundu. Türkiye ve Yunanistan’ın şarkılarının da birbirine benzediği iddia edildi. Bu tarz tartışmalara her sene sahne olan Eurovision şarkı yarışmasında en çok tartışılan bir konu ise oylama… Oylamalar 1997’den beri televoting ile yapılmakta. Televote, 1997’de ilk kez uygulamaya konulan ve 2003 yılından itibaren de yarışmaya katılan tüm ülkeler için zorunluluğu olan bir kural.

Gelelim Eurovision gecesine… “Yunanistan şimdi 12 puanı Güney Kıbrıs’a verir.” “Belçika’nın ne zaman bize tam puan verdiğini gördün?” “E o ülkede Türkler çok değil miydi?” gibi cümleler her Eurovision akşamında herkes tarafından en az bir kez dile getirilmiştir. Özellikle bir kişi var ki yıllardır oylamalarla dalga geçmeden duramıyor. BBC’nin yıllardır Eurovision şarkı yarışması yorumcusu Terry Wogan’ın hangi ülkenin hangi ülkeye kaç puan vereceğini bilmek konusunda bir yeteneği var! Ona göre (ve aslında büyük bir çoğunluğa göre) oylamada ülkelerin politikaları etkili… Kıbrıs’ın Güney Kıbrıs’a her sene en yüksek puanı vermesi, İskandinav ülkelerin birbirlerine daha iyi puanlar vermeleri gibi… (Yunanistan, Güney Kıbrıs’a yüksek puan vermesini aynı dilden şarkılarla katıldıkları için birbirlerini daha iyi anladıklarını ve bu yüzden birbirlerine en yüksek puanı verdiklerini söylüyor)

Peki bu iddialar ne kadar doğru. Gerçekten de ülkeler birbirlerine oy verirken gerçekten de müziğe göre mi oy veriyor? Yoksa komşuluk ilişkilerini mi ön planda tutuyorlar? Bu soruların cevabını araştırdık. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Sayısal Yöntemler Ana Bilim Dalı’ndan Yrd. Doç. Dr. Çiğdem Çilan 2006 Eurovision oylama sonuçlarını analiz etti. “Eurovision 2006’da final gecesi yarışan tüm ülkeler acaba aynı kriterlere göre mi değerlendiriliyor. Kriter sadece müzik kalitesi mi?” sorusunun yanıtı Terry Wogan’ı destekler nitelikte… İstatistik teknikler kullanıldığında bu sorunun cevabı “Hayır” olarak karşımıza çıkıyor. Ülkeler puanları verirken müzik kalitesinin dışındaki faktörlerden de fazlasıyla etkileniyorlar. Ülkelerin puanlama yaparken aralarındaki uyum katsayısı 1 üzerinden sadece 0.43 düzeyinde. Peki “Yunanistan, Güney Kıbrıs ve Türkiye’nin puanlamalarda hep politik olaylardan etkilendiği” hipotezi bilimsel olarak geçerli mi? 2006 Eurovision final gecesinde Güney Kıbrıs yarışmadığı için sadece Yunanistan-Türkiye’ye jüriler tarafından verilen puanlar değerlendiğinde diğer ülkelerin bu iki ülkeyi benzer kriterlere göre değerlendirmediğini görüyoruz (Diğer ülkelerin bu ülkeleri değerlendirmede ki uyumu sadece 1 üzerinden 0.126’dır).

Politika ya da kalite. Bir gerçek var ki Eurovision şarkı yarışmasına her sene daha fazla ülke katılmakta ve yarışmaya daha fazla oy gönderilmekte. Her Eurovision döneminde de katılan her ülkenin gündemine yerleşmekte… Bu sene gene oylamayı sabırsızlıkla bekleyip aldığımız her oydan sonra yorum yapacağımız kesin…

***Serra Çelik tarafından yazılmış bu yazı, 3 Mayıs 2007 tarihinde habernet.net web sitesinde yayımlanmıştır***